बाँके असोज २६ गते।
नेपालगञ्जमा आयोजना हुँदै आएको १५७ औं रामलिला यस वर्ष पनि विशेष रूपमा बडा दशैंको अवसरमा रावणको बध गर्दै सम्पन्न भएको छ। हिन्दू धर्मावलम्बीहरूका लागि बडा दशैं एउटा महत्वपूर्ण पर्व हो, जसमा रामायणको कथा मञ्चन गरिन्छ। यस क्रममा रावणको बध, अर्थात् रावणको वधको दिन, दशमीका दिन विशेष रूपमा मनाइन्छ। यस वर्ष पनि रामलिला मैदानमा यस महत्त्वपूर्ण दिनको लागि ठूलो संख्यामा श्रद्धालुहरू उपस्थित भए।
नेपालगञ्जको रामलिला १५७ वर्षदेखि निरन्तर सञ्चालनमा रहेको छ। यो लामो समयदेखि चल्दै आएको धार्मिक तथा सांस्कृतिक कार्यक्रम भारतको अयोध्याबाट आएका कलाकारहरूले प्रस्तुत गर्दै आएका छन्। बाल्मिकी रामायणमा आधारित यो मञ्चनले रामायणको सम्पूर्ण कथा, विशेष गरी राम, सीता, लक्ष्मण, र रावणबीचको संघर्षलाई चित्रण गर्छ। रामायणमा वर्णन गरिएझैं, रामले रावणलाई बध गरेका थिए, जसलाई रामलिलामा नाटकीय रूपमा प्रस्तुत गरिन्छ।
रामलिला सञ्चालन समितिका सदस्य रमेशचन्द्र कुमालका अनुसार, घटस्थापनाको दिनदेखि नै रामलिला विधिवत रूपमा सुरु गरिएको हो। घटस्थापनाको दिनदेखि नै रामायणका विभिन्न प्रसंगहरू मञ्चन गरिन्छ, जसले दशमीको दिनमा पुगेर रावण बधसँग अन्त्य हुन्छ। रामलिलाको अन्तिम दिन रामको राज्याभिषेक गरिन्छ, जसले रामको विजयको उत्सवको रूपमा मनाइन्छ। यो सम्पूर्ण कार्यक्रम धर्म, संस्कृति, र परम्परालाई संरक्षण गर्ने उद्देश्यले गरिन्छ।
यस वर्ष पनि रामलिलाको अन्तिम दिन विशेष आकर्षणको केन्द्र बन्यो। बडा दशैंको दिन साँझ रावणको विशाल मूर्तिलाई मञ्चनको अन्तिम चरणमा रामद्वारा बध गरिएको दृश्य प्रस्तुत गरियो। यो दृश्य हेर्नका लागि रामलिला मैदानमा ठूलो संख्यामा श्रद्धालुहरू भेला भएका थिए। नेपालगञ्जका विभिन्न भागहरूबाट आएका मानिसहरूले यो कार्यक्रमलाई ध्यानपूर्वक हेरे, जसले धार्मिक आस्था र परम्पराको महत्त्वलाई पुनः पुष्टि गर्यो।
रावण बधको उत्सव धार्मिक महत्त्वबाहेक सामाजिक र सांस्कृतिक दृष्टिकोणले पनि निकै विशेष छ। यो उत्सवले असत्यमाथि सत्यको विजय, अन्यायमाथि न्यायको विजयको सन्देश दिन्छ। यसैले, यो कार्यक्रम विशेष रूपमा समाजका विभिन्न वर्गहरूलाई एकजुट गर्ने माध्यम बनेको छ। नेपालगञ्जमा सञ्चालन भएको रामलिलाले धार्मिक परम्परालाई जगेर्ना गर्नुका साथै सांस्कृतिक धरोहरको रूपमा पनि महत्वपूर्ण योगदान पुर्याएको छ।
यसरी, १५७ वर्ष पुरानो नेपालगञ्जको रामलिला न केवल धार्मिक कार्यक्रमको रूपमा, तर सामाजिक, सांस्कृतिक, र ऐतिहासिक दृष्टिकोणले पनि विशेष महत्त्वको भएको छ। बडा दशैंको अवसरमा रावणको बधले सम्पूर्ण नेपाली समाजमा एकताको सन्देश दिने काम गरेको छ।
